Wskaźniki zachorowań na dominującą na Litwie odmianę choroby Covid-19 Omikron w ciągu ostatnich tygodni znowu podskoczyły do góry, jednak specjaliści Ministerstwa Ochrony Zdrowia (MOZ) uspokajają: wzrost przypadków jest nieznaczny, przebieg choroby nie jest ciężki, liczba hospitalizacji utrzymuje się na trwałym poziomie. Bez względu na to sytuacja jesienią może wyglądać inaczej, zwłaszcza w przypadku dotarcia do Litwy cięższych form odmiany koronawirusa. Dodatkowe zagrożenie w okresie jesiennym stanowi koinfekcja COVID-19 i grypy, tj. możliwość zakażenia i zachorowania na obie infekcje jednocześnie, co może spowodować cięższy przebieg choroby.
W związku z tym MOZ już teraz zachęca przygotowywać się do jesieni na wypadek pogorszenia się sytuacji, mieszkańcom zaś radzi nie zwlekać i zaszczepić się, jeśli tego jeszcze nie zrobili.
„Czujemy, że jesteśmy dobrze przygotowani i opanowaliśmy lekcje pandemii. Choć sytuację traktujemy spokojniej, musimy wiedzieć, że choroba COVID-19 nigdzie nie zniknęła. Już można spodziewać się pogorszenia sytuacji, ponieważ w tym sezonie powstaje dodatkowe zagrożenie zakażenia na COVID-19 i grypę w jednym czasie, wskutek czego przebieg choroby prawdopodobnie będzie cięższy. W związku z tym zachęcamy mieszkańców i instytucje publiczne przygotowywać się do tego już teraz. Kto jeszcze nie zaszczepił się, czas najwyższy o to zadbać” – mówi minister ochrony zdrowia Arūnas Dulkys.
Według stanu danych Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) na dzień 16 czerwca 2022 r. pierwotny kurs szczepień przeciwko COVID-19 na Litwie przeszło 68% ogólnej liczby mieszkańców i 31,9% otrzymało dawkę przypominjącą (booster). W grupie osób w wieku lat 18 i starszych pierwotny kurs szczepień przeciwko COVID-19 na Litwie przeszło 79,2% mieszkańców i 38,7% dorosłych mieszkańców otrzymało dawkę przypominającą. Ze względu na to, że na dzień dzisiejszy większość mieszkańców Litwy została zaszczepiona lub przechorowała na chorobę COVID-19, w przyszłości spodziewamy się mniejszej liczby zachorowań niż dotąd, o ile nie dojdzie do rozprzestrzenienia się odmiany wirusa powodującej cięższą formę choroby.
Zdaniem ministra, w ramach przygotowań do prawdopodobnego wzrostu nowej fali wirusa jesienią 2022 r. planowane jest wznowienie programu szczepień dla grup ryzyka i niezbędnych nakładów. Wzmocnienie całego systemu sezonowej profilaktyki immunologicznej poprzez skupienie uwagi na stały bliski kontakt z grupami ryzyka, rozpowszechnianie informacji i środki motywacyjne, stanowi priorytetowe kierunki działalności w zwalczaniu pandemii COVID-19 i innych chorób zakaźnych w przyszłości.
Prawdopodobnie od jesieni, ze względu na zalecenia Litewskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, będziemy dążyć do tego, aby szczepienia przeciwko grypie, pneumokokom i COVID-19 odbywały się w jednym czasie.
Jeśli chodzi o Covid-19, to najprawdopodobniejszym scenariuszem jest zakwalifikowanie koronawirusa do wirusów sezonowych, w zwalczaniu których niezwykle istotne znaczenie ma zaszczepienie grup ryzyka. Od dnia 1 sierpnia bieżącego roku dla osób w wieku lat 80 i starszych oraz tych, którzy należą do grupy ryzyka na Litwie, będzie stworzona możliwość otrzymania szczepionki.
Przypominamy, że możliwość otrzymania czwartej dawki szczepionki przeciwko COVID-19 od 30 maja 2022 r. mają osoby pełnoletnie cierpiące z powodu chorób przewlekłych mających negatywny wpływ na odporność lub osoby z poważnymi zakłóceniami funkcji układu odpornościowego z innych przyczyn, także osoby poddane leczeniu medykamentami osłabiającymi układ odpornościowy.
Obecnie podawanie wybranej szczepionki przeciwko Covid-19 odbywa się w zakładach zdrowia oferujących usługi pierwotnej opieki zdrowotnej. Planowane jest zorganizowanie zespołów mobilnych w celu zapewnienia zaszczepienia osób, które nie mają możliwości dotarcia do zakładu zdrowia. Szczepienia odbywają się ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia odpowiadającego za obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne (NFZ).
Na dzień dzisiejszy badania są przeprowadzane w zakładach zdrowia. Szybkie testy antygenowe są wykonywane dla osób z objawami, a o badanie RT-PCR należy ubiegać się w zakładach poziomu wtórnego lub szpitalach. Badania są finansowane ze środków NFZ. Zapotrzebowanie w badania w punktach mobilnych może pojawić się jedynie w przypadku nadzwyczaj dużej liczby chorych i braku możliwości przeprowadzenia tak dużej liczby badań przez zakłady zdrowia.
Obecnie badania sekwencyjne nie są prowadzone ze względu na niski poziom zachorowań i zmiany strategii badań, kiedy to w celach diagnostycznych wykorzystywane są szybkie testy antygenowe. W miarę wzrostu zakażeń badania sekwencyjne w celach monitoringu mogą zostać wznowione.
Profilaktyczne badania dla uczniów jesienią nie będą organizowane. Jak i teraz, osobom z objawami choroby stworzona będzie możliwość samokontroli w zakładzie nauczania. W przypadku ogłoszenia epidemii w obrębie samorządu lub kraju szkoła mogłaby tymczasowo wstrzymać proces wychowania lub organizować wychowanie w trybie zdalnym. Zalecane by było dla wszystkich wzmocnienie znanych już środków zapobiegawczych w przypadku infekcji: zapewnienie właściwej higieny dróg oddechowych (etykieta kaszlu i kichania), higieny rąk, sprzątania i dezynfekcji pomieszczeń, także należytego wietrzenia pomieszczeń. Właściwe wietrzenie pomieszczeń może być przydatne w walce z rozprzestrzenianiem się zarówno Covid-19, jak i innych infekcji przenoszonych drogą kropelkową.
Jeśli chodzi o przygotowanie się zakładów zdrowotnych do jesieni, można twierdzić, że za dwa ostatnie lata trwania pandemii dostosowały się one do stałych zmian zapotrzebowania w usługi. W przypadku skoku osób potrzebujących hospitalizacji zakłady zdrowotne, według znanego już schematu, zwiększyłyby liczbę łóżek niezbędnych dla chorych na Covid-19 i przeorganizowałyby tryb świadczenia usług.
W ramach rozważań nad kwestią opanowania rozpowszechnienia się infekcji w kraju, aktualizacji podlegają zasady ogłaszania epidemii grypy poprzez ich zintegrowanie z kryteriami związanymi z Covid-19, także aktualizacji podlegają rekomendacje dotyczące stosowania środków w przypadku epidemii. Planowane jest, jak w przypadku grypy, stworzenie możliwości ogłaszania epidemii po osiągnięciu zadanych kryteriów zarówno na poziomie samorządowym, jak i krajowym. Gdyby sytuacja na Litwie mocno pogorszyła się ze względu na dużą liczbę hospitalizacji lub zgonów, rozważana by była możliwość ponownego ogłoszenia kwarantanny, o ile środki stosowane w okresie epidemii nie dałyby oczekiwanego efektu w opanowaniu sytuacji.
Określenie wymagań dla podróżujących na dzień dzisiejszy nie są planowane. Dodatkowe wymagania mogłyby mieć zastosowanie w przypadku pojawienia się nowej niebezpiecznej odmiany, decydującej o ciężkich formach choroby. Jak widać z doświadczenia, ograniczenia dla podróżujących mogą być korzystne jedynie przez czas bardzo ograniczony, na samym początku rozpowszechniania się nowej odmiany, w celu spowolnienia rozpowszechnienia się tej odmiany w kraju i tym samym przygotowania się do walki z nią. Jeśli nowa odmiana nie wymaga zmiany w organizacji nakładów lub zastosowania specyficznych środków, ograniczenia dla podróżujących nie są celowe, ponieważ zapobiegnięcie wwozowi i rozpowszechnieniu się infekcji przenoszonej drogą kropelkową nie jest możliwe.